Soms duikt schoonheid op op de meest onverwachte plaatsen. In een kop koffie bijvoorbeeld, of in de kamer van een meisje in een gele jurk. In je eigen hoofd. Zo begint Yasmijn Karhofs korte film ‘Play within a play’ met de reflectie van de maan, maar we kunnen niet zien waarin die zich weerspiegelt. Op de achtergrond klinken vreemde, krekelachtige geluiden, ergens trilt een servies. Er raast een trein voorbij; de maan begint te draaien en te kolken en valt uiteen in zinderende lichtvlekken, zeker zo mooi als het oorspronkelijke beeld. Als toeschouwer ben je ondertussen je grip op de werkelijkheid al kwijt. Is dit een meertje? Nachtelijke lucht? Pas als de camera uitzoomt volgt een moment van desillusie – we zien slechts een tafel met een kopje koffie erop (Arabia, donkerblauw) waarin een plafondlamp (een simpel, kaal peertje) wordt weerspiegeld. Een donkere man in een koningsblauw hemd pakt een lepeltje en onwillekeurig denk je: Pas op de maan! Roer niet! Drink ‘m niet op! Blijkbaar heeft de niet-bestaande maan zich al in je hoofd genesteld. Kwetsbare schoonheid, waaraan je gehecht bent geraakt. De man roert. Drinkt.
Karhofs ‘Play within a play’, een drieluik, gaat voortdurend over dit soort spanning. Waar houdt de werkelijkheid op en begint de fantasie? Hoe kwetsbaar ben je, als je je aan schoonheid overgeeft? Het mooie is: niet alleen als toeschouwer word je geconfronteerd met deze vragen, ook de hoofdpersonen worstelen er onmiskenbaar mee. Naarmate de film vordert, naarmate je de film vaker bekijkt, wordt duidelijk dat voor de donkere man en de roodharige vrouw in deel twee en drie werkelijkheid en fantasie stevig door elkaar lopen. Dat werkt vooral mooi in het cruciale beeld van deel twee. Daarin zien we de vrouw voor het eerst: ze zit op de (hemelsblauwe) vloer van een kamer, gekleed in een felgele wijdvallende jurk (de zon!) – naast haar liggen een schapenvachtje (schapenwolk) en een boek dat is opgeslagen bij een foto van een vliegende meeuw. Het is een prachtig beeld, hemels, letterlijk, en het is moeilijk niet te geloven dat dit vooral niet mede is ontstaan doordat de vrouw zich volkomen heeft overgegeven aan de bijna lava-achtige zinderingen die te zien zijn in de kop misosoep in haar handen. Maar opnieuw sla je als toeschouwer aan het twijfelen. In wiens hoofd zit je eigenlijk: in dat van de vrouw, van de maker, van jezelf?
Je komt er niet uit. Maar dat wil je ook niet. Het beeld is te mooi.
Dat laatste is ook de grote kracht van deze film (die net zo goed ‘Play within a play within a play’ had kunnen heten): Karhof slingert iedereen, zowel hoofdpersonen als toeschouwer, voortdurend heen en weer tussen ideeën en emoties, net zo lang tot niemand meer weet waar ie staat. Wat is hier nog echt? En als het niet echt meer is, wat is het dan? Juist doordat je er als toeschouwer heel goed van wordt doordrongen dat deze verschillen de twee hoofdpersonen wel eens uit elkaar zouden kunnen drijven, ga je des te meer nadenken over de kracht van schoonheid. Daarmee biedt ‘Play within a play’ ook een krachtige hint naar het sublieme, het idee dat er vanuit gaat dat schoonheid zo groots en overweldigend kan zijn dat de menselijke geest zijn grip erop verliest. Misschien is dat wel wat er werkelijk gebeurt met Karhofs personages: voor hen is schoonheid zowel een intensivering van de werkelijkheid als een vlucht – en kunnen ze elkaar daar nog in vinden? Wie ‘Play within a play’ heeft gezien beseft dat schoonheid zowel kan vernietigen als verbinden. Dat heeft hij zojuist intensief ervaren.

Print text 'Play within a play'
Back to 'texts'